GESCHIEDENIS BIBLIOTHEKEN TE NIEUWPOORT

*home

Bibliotheek Davidsfonds (Nieuwpoort-stad)

1875

Het Davidsfonds werd op 15/01/1875 opgericht te Leuven, genoemd naar J.B. David (priester?).

1880

Stichtingsdatum: 1880-1881

De afdeling Nieuwpoort werd op 24 oktober 1880 opgericht. De afdeling Nieuwpoort was de achtste in West-Vlaanderen.
In het jaar van de oprichting startte de afdeling te Nieuwpoort met de inrichting van de bibliotheek.
<In de spreekzaal van het college werd inderhaast een kleine bibliotheek bij elkaar getimmerd. De leden en hun familie kregen toegang op zondag na de hoogmis en op vrijdag-
morgen van 9 tot 10 u.
(bron: 120 jaar Davidsfonds Nieuwpoort / L. Filliaert)

1881

Verbouwing van het St-Bernarduscollege
<…bouwde men aan de kant van de stadsvesten een gloednieuwe zaal…Voorzitter W. de Roo, die het project financieel steunde, had voordien de zekerheid bekomen dat ook het Davidsfonds optimaal gebruik mocht maken van de nieuwe zaal.>
(bron: 120 jaar Davidsfonds Nieuwpoort / L. Filliaert)

1900

De uitleningen zijn kosteloos.
De bibliotheek beschikt over een geschreven catalogus.

1901

directeur: M. Demolder
Bij aanmerkingen staat dat het aantal uitleningen merkelijk verminderd is, omdat men zonder toelage geen nieuwe boeken kan aanschaffen “om de lezer aan te trekken of te behouden”.
De bibliotheek beschikt over een geschreven catalogus.

aantal uitleningen: 940 (kosteloos)
collectie: 725

1902

directeur: M. Demolder
De bibliotheek ontving geen toelage van de gemeente of de provincie. De bibliotheek beschikt over een geschreven catalogus.

aantal uitleningen: 800 (kosteloos)
collectie: 730

1903

directeur: M. Demolder
lokaal: zaal van het College
De bibliotheek ontving geen toelage van de gemeente of de provincie. De bibliotheek beschikt over een geschreven catalogus.

aantal uitleningen: 923 (kosteloos)
collectie: 775

1904

directeur: M. Demolder
lokaal: zaal van het College
De bibliotheek ontving geen toelage van de gemeente of de provincie. De bibliotheek beschikt over een geschreven catalogus.

<Davidsfonds (Section Nieuportoise): Rue Potter. Société littéraire. Bibliothèque publique.>
(bron: Nieuport ancien et moderne : guide du visiteur / Camille Wybo, 1904)

aantal uitleningen: 1035 (kosteloos)
collectie: 883

1905

directeur: I. Iserbijt
lokaal: zaal van het College

<De zaal van ’t Davidsfonds, op ‘t einde van de speelplaats….>
<De Davidsfondszaal werd  aangekocht door ’t College en veranderd in kapel.>
<Er was nu geen zaal meer voor de gilden en de genootschappen van de stad. Hiervoor was een zaal, een moderne zaal, nodig. Ze werd gebouwd in den hof van ’t College met den voorgevel langs de St-Sebastiaanstraat, rechtover de Halle….; beneden een vergaderplaats
en twee klassen (aanpalende koer) voor de kleine sectie, en een kamer voor de openbare boekerij.>
(bron: 1879-1979 St-Bernarduscollege Nieuwpoort / G. Demerre en A. Reybrouck)

De oudleerlingenbond van het Sint-Bernarduscollege organiseerde talloze voordrachten en toneelfeesten om met de opbrengst de uitbouw van de Volksboekerij te financieren.
Bestuurder: Juul Filiaert

aantal uitleningen: 1121
collectie: 924

1906

bestuurder: R. Dupont
lokaal: college van de stad

De bibliotheek ontvangt geen toelage van de gemeente of de provincie. De bibliotheek beschikt over een geschreven catalogus.

aantal uitleningen: 790 (kosteloos)
collectie: 820

1907

bestuurder: R. Dupont
lokaal: college van de stad
De bibliotheek ontvangt geen toelage van de gemeente of de provincie. De bibliotheek beschikt over een geschreven catalogus.
Op de achterkant van de statistiek worden de aanwinsten voor 1907 vermeld.

aantal uitleningen: 830 (kosteloos)
collectie: 850

1908

bestuurder: M. Iserbyt
lokaal: college van de stad
De bibliotheek ontvangt geen toelage van de gemeente of de provincie. De bibliotheek beschikt over een geschreven catalogus.

aantal uitleningen: 860 (kosteloos)
collectie: 850

1909

Juul Filliaert

bibliothecaris: I. Iserbyt
bestuurder: Juul Filliaert
lokaal: zaal van het college

De bibliotheek werd heringericht op 01/01/1909.
(bron: map statistieken)
De bibliotheek beschikt over een geschreven catalogus.

aantal uitleningen: 416 (kosteloos)
collectie: 487

1. Hoeveel leden telt uwe afdeeling? 65
14. Bestaat er eene of meer boekerijen? Ja, ééne
Gelieft op te geven
1° Hoeveel maal zij te week dienst doet: 1 maal: den zondag
2° het getal boeken? 495
3° uitleeningen in 1909-10? 966
4° getal lezers in 1909-10? 440
(bron: beantwoording van de vragenlijst van het Algemeen bestuur door E.H. Van de Putte)

1910

bibliothecaris: Juul Filliaert
lokaal: zaal van het college

De bibliotheek beschikt over een geschreven catalogus. Er is een “omstandige lijst der aanwinsten in de bibliotheek van het Davidsfonds gedurende het jaar 1910” toegevoegd.
Bij aanmerkingen staat er: <Het bestuur der boekerij van ’t Davidsfonds neemt de eerbiedige vrijheid den heer Minister van Wetenschappen en Kunsten te verzoeken, ingevolge den omzendbrief van den heer Gouv. van West-Vl., dat het werken van onze vlaamsche hedendaagsche schrijvers verlangt te ontvangen.>

aantal uitleningen: 954 (kosteloos)
collectie: 621

1911

Reeds voor de oorlog was Juul Filliaert (°12/02/1890-24/12/1948) bestuurder van de bibliotheek van het Davidsfonds. Onderpastoor Delaere nam tot 1912 het toezicht waar.

1912

bibliothecaris: Juul Filliaert
lokaal: zaal van het college

De bibliotheek ontving geen toelage van de gemeente noch van de provincie. De bibliotheek beschikte over een geschreven catalogus.

Juul Filliaert laat aan het stadsbestuur weten dat zijn dichtbundel “Van stille gedachten” zal verschijnen.
(bron: brief van Juul Filliaert aan het stadsbestuur, dd. 30/07/1912)
(OD20)
In het antwoord van het stadsbestuur staat dat de stad 12 ex. van de dichtbundel“Van stille gedachten” zal aankopen.
(bron: brief van het stadsbestuur aan Juul Filliaert, dd. 21/08/1912)

aantal uitleningen: 1550 (kosteloos)
collectie: 714

1913

bestuurder: Juul Filliaert
lokaal: zaal van het college

De bibliotheek beschikte over een geschreven catalogus.

aantal uitleningen: 1626 (kosteloos)
collectie: 720

1919

<... hebben wy de eer U Ed. te laten weten dat de dry volksboekeryen die vroeger in onze stad bestonden, door den oorlog totaal zyn vernield geweest.>
(bron: brief van de burgemeester aan de provinciegouverneur, dd. 01/09/1919)

1919-1920
De bibliotheek werd heringericht na de oorlog.

1920

<... hebben wy de eer U ter kennis te brengen dat onze volksboekerijen door den oorlog vernietigd zijn en tot heden niet opnieuw tot stand gebracht werden.>
(bron: brief van de burgemeester aan de arrondissementscommissaris, dd. 10/09/1920)

De bibliotheek werd heringericht na de oorlog.

Juul Filliaert vraagt aan het stadsbestuur om financiële ondersteuning bij het herinrichten van de Davidsfonds-bibliotheek.
(bron: brief van Juul Filliaert aan het schepencollege, dd. 11/11/1920)

Eind 1920 werd er een oproep in de lokale pers geplaatst om de “Boekerij van het Davidsfonds” opnieuw in te richten. Een eerste uitnodigingskaart, met de voorwaarden voor uitlening, werd begin 1921 in de stad verspreid. Onderaan prijkt de naam van pastoor Demeester en Juul Filliaert (bestuurder). De financiële hulp van de Sint-Bernardusgilde, waar men voor de oorlog kon op rekenen, was nu afwezig.
In barak 6198 (bij ’t Hospitaal) troffen we, in het begin, heel wat boeken aan uit de opgedoekte leeszalen van het IJzerfront en de overschotten uit de boekhandel van Juul Filliaert in de Panne. Karel Filliaert timmerde de rekken en Julia Filliaert (zus van Juul Filliaert?) hield af en toe op zondagmorgen toezicht. De bibliotheek was open op zondag van 11.00 tot 12.30 uur.

<Katholieke Volksboekerij (Davidsfonds) Nieupoort

Barak 6198 – bij ‘t Hospitaal
familie-abonnementen: 0,50 fr per maand
afzonderlijk: 20 centiemen per boek
L.W.
Boeken worden slechts 14 dagen in bruikleen gegeven. Achterstallige boeken betalen 15 centiemen per week en per boek.
Gescheurde of verloren boeken moeten vergoed op grondslag van 2 frank per boek.
Boekerij is open ’s Zondags, van 11 tot 12 ½ uur.>
(bron: kaartje met promotie voor de Davidsfonds-bibliotheek, jaren ‘20)

aantal openingsuren: 1,5 (op zondag van 11.00 tot 12.30u)

1921

bestuurder: Juul Filliaert
lokaal: zaal van het college

De bibliotheek werd heringericht.
toelage van de gemeente: 100fr
De bibliotheek beschikt over een geschreven catalogus.

aantal uitleningen: 1285 (kosteloos)
collectie: 375

Wet van 17 oktober 1921 betreffende de openbare bibliotheken of de wet (Jules) Destrée. Deze wet legt geringe financiële verplichtingen op aan de gemeenten. In de praktijk werd hierdoor het intussen verzuilde bibliotheekwezen gesubsidieerd.

1922

Juul Filliaert dient bij het stadsbestuur een vraag tot aanneming in.
<Openbare boekerij van het Davidsfonds, ingericht reeds lang voor den oorlog; heringericht in 1920, voorloopig bestaande in een noodwoning Foch-straat, te willen aannemen en haar de noodige som door art. 4 dezelfde wet bepaald te willen toekennen.>
(bron: brief van Juul Filliaert aan de gemeenteraad van Nieuwpoort, dd. 25/04/1922)

Provinciale toelage van 100 fr en gemeentelijke toelage van 100 fr.

aantal uitleningen: 1500 (kosteloos)
collectie: 450

1923

bestuurder: Juul Filliaert
lokaal: zaal van het Davidsfonds

Begin 1923 werd in de Willem De Roolaan de nieuwe “zaal van het Davidsfonds” in gebruik genomen. De Volksboekerij werd overgebracht naar een ruimte binnen deze zaal. De zaal Cardijn was gelegen tegenover Stella Maris (Willem De Roolaan). (In die zaal zat de ziekenbond aan de ene kant en de bibliotheek aan de andere kant: datum?)
In 1921 werd voor het eerste een wettelijke regeling getroffen voor de plaatselijke bibliotheken. Men kon een subsidie krijgen indien de bibliotheek aan enkele voorwaarden voldeed. In het kader hiervan kreeg de Volksboekerij op 13/07/1923 bezoek van de “Toezichtsdienst der Openbare bibliotheken”. Eind september werd de boekerij erkend. Hierdoor ontving de bibliotheek subsidies voor het jaar 1923. Om de subsidies in de toekomst te kunnen blijven ontvangen moest Juul Filliaert wel een bekwaamheidsakte van bibliothecaris kunnen voorleggen. Pastoor Demeester zou daarop stappen ondernemen om het “culturele” oorlogswerk van Filliaert als volwaardig alternatief voor de bekwaamheidsakte te doen gelden.

Het ministerie verzond per trein een pakket met 60 boeken (= vermoedelijk: toelage in natura).
(bron: brief van het ministerie van wetenschappen en kunsten, dd. 16/07/1923)

aantal leners: 180
aantal uitleningen: 1500 (kosteloos)
collectie: 710 boeken
(bron: brief van Vandenbroucke aan de Voorzitter der Bestendige deputatie, 28/10/1924)

aantal openingsuren: 1,5
gemeentelijke toelage van 100 fr.
De bibliotheek beschikte over een geschreven catalogus. De uitleentermijn bedroeg 14 dagen. Ze ontving geen toelage van de provincie.

1924

bestuurder: Juul Filliaert
lokaal: zaal van het Davidsfonds

gemeentelijke toelage van 100 fr. De bibliotheek beschikte over een geschreven catalogus.

aantal uitleningen: 1500 (kosteloos)
collectie: 550
(bron: map statistieken)

<Ik verzoek u mij, zoo spoedig mogelijk, de statistiek voor 1924 te laten geworden der volksboekerijen in uw gemeente gevestigd.>
(bron: brief van de arrondissementscommissaris aan het gemeentebestuur, dd. 19/02/1925)

Pastoor Demeester droeg in april 1924 zijn bevoegdheden betreffende de Boekerij over aan onderpastoor Jos. Vandenbroucke, die de titel van bestuurder kreeg, wat tot ongenoegen leidde bij Juul Filliaert. De pastoor verdedigde zijn aanpak om via de onderpastoor meer fondsen en boeken in te zamelen. Juul Filliaert voelde zich gepasseerd, wat uiteindelijk zal leiden tot zijn terugtrekking.
Inmiddels werd de werking van de Volksboekerij verder uitgebreid. Regelmatig bracht de plaatselijke pers aankondigingen om organisatorische veranderingen te melden. Eind juni vernam men op die manier dat de bibliotheek voortaan 2 uitleningzittingen organiseerde: ’s zondags na de hoogmis en op donderdag van 13.00 tot 14.00 uur.

Het ministerie van wetenschappen en kunst (beheer der Schoone Kunsten, Letteren en Openbare Bibliotheken) stuurde aan de bibliotheken “Onderrichtingen voor den bibliothecaris”. In dit document wordt de praktische uitwerking van art. 20 van het koninklijk besluit van 19 oktober 1921 beschreven. Bibliothecarissen werden ertoe aangemaand om een aanzienlijk deel van de toelage te besteden aan de aankoop van werken van Belgische auteurs. Ook dienden ze de voorkeur te geven aan de goedkoopste uitgaven en dienden ze ervoor te zorgen “hunne keus van boeken te systematiseeren” zodat “eene afwisselende keus van letterkundige, kunst-, wetenschappelijke en technische werken” voorzien werd. Er werd ook gestipuleerd dat “onzedelijke of opruiende uitgaven, alsook deze welke eene politieke of godsdienstige propaganda nastreven” niet konden aangekocht worden d.m.v. openbare toelagen.
Op een hiertoe bestemd formulier vulde de bibliothecaris de titels en de prijzen in van de werken die hij met de toelage wenste aan te kopen. In 1924 bedroeg de toelage van de staat 120 frank. Hiervoor kon de bibliothecaris 23 boeken bij een boekhandelaar naar keuze aankopen.

Ook de boekhandelaars ontvingen onderrichtingen. Zo moesten ze “eene korting van minstens 10 t.h. op het totaal der genoteerde winkelprijzen” toestaan. “Deze korting geschiedt ten bate van den Staat” stond er fijntjes bij.

aantal openingsuren: 2

Juul Filliaert was lid van de Vlaamsche Vereeniging van bibliothecarissen en bibliotheekambtenaren.
(bron: lidkaart voor 1924, ondertekend door Lode Baekelmans)

<Wij hebben het genoegen aan de bevolking aan te kondigen dat een groot getal nieuwe en zeer schoone boeken van heden Zondag af ter lezing kunnen uitgeleend worden. Giften in boeken of geld worden met dank aanvaard door E.H. Vndenbrouwke onderpastoor en bestuurder der Boekerij.>
(bron: krantenartikel: De Nieuwpoortsche Bode, dd. 07/06/1924)

1925

bestuurder: Alfred De Meester
lokaal: zaal van het Davidsfonds

gemeentelijke toelage van 100 fr. De bibliotheek beschikte over een geschreven catalogus.

<…de gevraagde inlichtingen inzake de door den staat erkende Volksboekerij van ’t Davidsfonds Nieuwpoort:
Aard der bestaande boeken: Uitspanningslectuur, romans voor 3/5
beschouwende lectuur, …      voor 1/5
wetenschappelijk lectuur     voor  1/5

De boekerij is te aanzien als volksboekerij.
Boeken over vakkennis: Er zijn luttel zulke boeken voorhanden, gezien hun hooge kostenden prijs, maar zulke boeken worden gewenscht.
Leeszaal: Ingericht in betrekking met de Boekerij.
Aankoop nieuwe boeken: De aankoop van nieuwe boeken is heel gering. De enkele toelagen en giften dienen uitsluitend bijna, om de bestaande boeken in te binden.>
(bron: brief van Juul Filliaert aan de gouverneur, dd. 23/03/1925)

aantal uitleningen: 4313 (kosteloos)
collectie: 817
(bron: map statistieken)

1926

Onderpastoor Jos. Vandenbroucke werd in maart bibliothecaris van de Volksboekerij.
Niet erkend door de staat
(bron: brief van de Gouverneur aan het stadsbestuur, dd. 28/07/1926)
gemeentelijke toelage van 100 fr.

1927

bibliothecaris: Jos. Vandenbroucke

<Met de my in geld uitbetaalde toelage heb ik met uwe goedkeuring volgende inkwerken aangekocht: Onderhoud motorrywiel, Houtbewerking, Kindergezondheidsleer, Electriciteit-schoentjes.>
(bron: brief van onderpastoor bibliothecaris Jos. Vandenbroucke aan de Provinciale commissie voor Verstandelyke Volksopleiding, dd. 12/11/1927)
gemeentelijke toelage van 100 fr.

De afdeling heeft geen eigen bibliotheek.
(bron: jaarverslag Davidsfonds afdeeling Nieuwpoort, dienstjaar 1927/1928)

1928

De afdeling Nieuwpoort van het Davidsfonds gaat opnieuw van start in januari 1928.
De boekerij heeft echter geen banden meer met het Davidsfonds.
gemeentelijke toelage van 100 fr.

De afdeling heeft geen eigen bibliotheek.
(bron: jaarverslag Davidsfonds afdeeling Nieuwpoort, dienstjaar 1928/1929)

1929

19/01/1929: De volksboekerij was volledig in handen gekomen van de plaatselijke geestelijkheid.

De afdeling heeft geen eigen bibliotheek.
(bron: jaarverslag Davidsfonds afdeeling Nieuwpoort, dienstjaar 1929/1930)

aantal leden: 84

1930

De afdeling heeft geen eigen bibliotheek.
De afdeling heeft geen openbare leeszaal.
De afdeling heeft geen hulp- of rondreizende bibliotheek.
De afdeling steunt een bestaande bibliotheek: bibliotheek Davidsfonds.
(bron: jaarverslag Davidsfonds afdeeling Nieuwpoort, dienstjaar 1930/1931)

1931

In het verslag over dienstjaar 1930/1931 staat dat de afdeling van het Davidsfonds Nieuwpoort een bestaande bibliotheek (Bibliotheek Davidsfonds) steunt onder de vorm van boekengiften.
(bron: jaarverslag Davidsfonds afdeeling Nieuwpoort, dienstjaar 1931/1932)

1932

Het Davidsfonds afdeling Nieuwpoort steunt een openbare bibliotheek (Bibliotheek Davidsfonds) onder de vorm van boekengiften.
(bron: jaarverslag Davidsfonds afdeeling Nieuwpoort, dienstjaar 1932/1933)

1933

Het Davidsfonds afdeling Nieuwpoort steunt een openbare bibliotheek (Bibliotheek Davidsfonds) onder de vorm van boekengiften.
(bron: jaarverslag Davidsfonds afdeeling Nieuwpoort, dienstjaar 1933/1934)

1935

Het Davidsfonds afdeling Nieuwpoort steunt een openbare bibliotheek (Bibliotheek Davidsfonds) onder de vorm van boekengiften.
(bron: jaarverslag Davidsfonds afdeeling Nieuwpoort, dienstjaar 1935)

1936

Het Davidsfonds afdeling Nieuwpoort steunt een openbare bibliotheek (Bibliotheek Davidsfonds) onder de vorm van boekengiften.
(bron: jaarverslag Davidsfonds afdeeling Nieuwpoort, dienstjaar 1936)

1937

Het Davidsfonds afdeling Nieuwpoort steunt een openbare bibliotheek (Bibliotheek Davidsfonds) onder de vorm van boekengiften.
(bron: jaarverslag Davidsfonds afdeeling Nieuwpoort, dienstjaar 1937)

1938

Het Davidsfonds afdeling Nieuwpoort steunt een openbare bibliotheek (Bibliotheek Davidsfonds) onder de vorm van boekengiften.
(bron: jaarverslag Davidsfonds afdeeling Nieuwpoort, dienstjaar 1938)

1939

De gemeente had nog geen enkele bibliotheek aangenomen, maar voorzag wel in een toelage aan de drie bestaande bibliotheken: Davidsfonds, Willemsfonds, bibliotheek Albéric Deswarte. Deze bibliotheken ontvingen elk 100 fr per jaar.
(bron: formulier bij brief van het stadsbestuur aan de gouverneur, 03/04/1939)

Het Davidsfonds afdeling Nieuwpoort steunt een openbare bibliotheek (Bibliotheek Davidsfonds) onder de vorm van boekengiften.
(bron: jaarverslag Davidsfonds afdeeling Nieuwpoort, dienstjaar 1939)

1940

Onder (priester?) Pierre Declerck (Declercq) werkten juf. Zwaenepoel en Georges Questier als vrijwilligers in de bibliotheek. Pierre Declerck was proost bij de KAJ.

De activiteiten van de plaatselijke afdeling werden “door den oorlog” stilgelegd.
(bron: jaarverslag Davidsfonds afdeeling Nieuwpoort, dienstjaar 1940)

1943

De bibliotheek is gevestigd in de “zaal van het Davidsfonds” (zaal Cardijn). Wegens opvordering van de Duitse Wehrmacht wordt de bibliotheek verplaatst naar het klooster van de Arme Klaren (Recollettenstraat). De Arme Klaren kwamen naar Nieuwpoort in 1876. Mevrouw markgravin de Patin de Langemarck had voor hen het oude klooster van de vroegere Recoletten aangekocht.

Valère Questier

• ik hielp mee in de bibliotheek (was toen 11 jaar)
• de bibliotheek was enkel open op zondag, na de hoogmis
• vermoedelijk heeft Declerck bij mij thuis gevraagd of ik wou helpen in de bibliotheek, ofwel is het via mijn broer Georges gegaan
• onder Ernest Dutoit werkten Georges Questier en ik als vrijwilligers
• we hadden een ronde stempel, waarmee de boeken gestempeld werden
• herinnert zich het lichtbruine kaftpapier
• “Deelde jij de boeken uit of hielp je om de boeken weg te steken?” / “Dat hing ervan af wie er nog was.”

tussen 1945-begin jaren 1950 (zeker na WOII)

Willy Vanhuyse (°1926) hield de bibliotheek gedurende enkele jaren open.

• “Ik werkte er zeker in 1947, het jaar dat de Ijzertoren ontploft is.”
• locatie: Recolettenstraat, via ingang langs de Hoogstraat (waarschijnlijk niet in hetzelfde lokaal waar de bibliotheek later was)
• “Het was een parochiale bibliotheek die niets meer met het Davidsfonds te maken had. De boeken waren eigendom van de parochie.”
• Ik hield de bibliotheek open samen met Lucien Billiet, die later bibliotheek Zonnebloem openhield.
• Eerst werkte ik onder (pastoor?) Ernest Dutoit. Hij was een priester die godsdienst gaf in de rijksmiddelbare school. Hij woonde in de Recollettenstraat en was toen bibliothecaris. Hij interesseerde zich sterk voor de bibliotheek. Zijn wedde werd gebruikt voor de aankoop van boeken. De pastoor zei: “Ik sta de bibliotheek niet af.”
• Hij werd opgevolgd door onderpastoor Alfred Staelens, die eveneens godsdienst gaf in de rijksmiddelbare school. Staelens’ interesse ging niet zozeer uit naar de bibliotheek en daarom delegeerde hij een aantal taken. Hij gaf Willy Vanhuyse de toestemming om zelf boeken aan te kopen.
• Lectuurrepertorium werd als aanschafinformatie gebruikt. Daarin stonden de zedelijke waarden (in Romeinse cijfers) die aan de boeken toegekend werden. In het tijdschrift Boekengids werden nieuwe boeken besproken.
  Katholieke bibliografische werken, zoals Boekengids en Lectuurrepertorium voegden aan de bespreking een zedelijk waardencijfer toe:
  I: verboden lectuur (hier stonden ook de boeken van de Index bij). deze boeken werden uiteraard niet aangekocht
  II: streng voorbehouden lectuur (werd niet aangekocht)
  III: voorbehouden lectuur (voor volwassenen)
  IV: lectuur welke zedelijke vorming veronderstelt
  V: lectuur voor iedereen
  VI: lectuur voor de jeugd (geven a en b leeftijdsaanduiding weer?)
• De collectie bestond voornamelijk uit romans en jeugdboeken. Er was weinig non-fictie.
• “De leners mochten in de bibliotheek de boeken niet zelf uit het rek halen. De mensen kozen een titel of auteur uit een lijst en de vrijwilliger haalde die voor hen uit het rek. Dit had niet zozeer met plaatsgebrek maar het was eerder een vorm van controle.”
• Karel Jonckheere was inspecteur en kwam inspecteren in onze bibliotheek.
• De bibliotheek was al erkend.
• Subsidiëring gebeurde in natura: er werden boeken opgestuurd door het ministerie (“staatsgift”).
• Het kaftwerk en de boekherstellingen gebeurden door de zusters van de Arme Klaren.
• “Iemand die gestudeerd had, mocht de bibliotheek openhouden.”
• De bibliotheek was toen al gevestigd in het klooster van de Arme Klaren in de Recolettenstraat.

1946

Ernest Dutoit was de verantwoordelijke. Lucien Billiet werkt als vrijwilliger in de bibliotheek.

1947

Lucien Billiet werkt als vrijwilliger in de bibliotheek, samen met Willy Vanhuyse.

1948

Lucien Billiet werkt als vrijwilliger in de bibliotheek, samen met Willy Vanhuyse.

1949

Lucien Billiet werkt als vrijwilliger in de bibliotheek, samen met Willy Vanhuyse.
Lucien Billiet trouwt in 1949 en verhuist naar Nieuwpoort-Bad. Op dat moment stopt hij met werken in de Davidsfonds-bibliotheek.

1951

bibliothecaris: onderpastoor Alfred Staelens (Deroolaan)
(bron: brief van de secretaris en de burgemeester aan de provinciegouverneur betreffende de openbare bibliotheken te Nieuwpoort, dd. 20/02/1951)

1954

pastoor Dinneweth, Jeannine Billiaert

Jeaninne en Hilde Billiaert

 

Jeannine Billiaert (dochter van de postmeester) hield de bibliotheek open samen met pastoor Dinneweth. Jeannine Billiaert behaalde de Akte van bekwaamheid in 1954.
De boeken stonden in open rekken, alfabetisch geklasseerd op auteursnaam.
De bibliothecaris(sen) zat(en) aan een lange tafel. De mensen die boeken binnen brachten mochten ze gewoon op die tafel leggen. Bij de ontlening, schreef de bibliothecaris de naam van de lener en de titel van het boek in het uitleenregister. Er waren ook steekkaarten.
Na sluitingstijd moest de bibliothecaris alle binnengebrachte boeken (die op de tafel lagen) weer in de rekken plaatsen.

openingsuren: 2 (op zondag van 10 tot 12u, na de mis)
uitleentermijn: 3 weken

1955

Jeannine Billiaert

1956

Jeannine Billiaert
Hoogstraat
Beheer: J.O. Swennen (notaris), Z.E.H. Vandenabeele (Pastoor), E.H. Van Kersschaever (Bibliothecaris), Juf. Alb. Dobbelaere (Onderwijzeres)
Staatserkenning: in dec 1929

Louis Billiaert

Na het huwelijk van Jeannine Billiaert, in 1956, namen haar broer Louis en zus Hilda haar taak over. Zij bemanden om beurt de bibliotheek (tot 1961). Zij hadden geen akte. Alles gebeurde op vrijwillige basis.
De boeken stonden in openkast (dus niet de gesloten kasten van de Arme Klaren), alfabetisch gerangschikt. De mensen mochten ze zelf uithalen.

Als huwelijksgeschenk kregen Louis en zijn zus Hilda elk een leesboek.

collectie (op 23/09/1956): 2715
aantal openingsuren: 4 (op woensdag van 17 tot 19u en op zondag van 10.30 tot 12.30u)

 

1957

aanneming door de stad Nieuwpoort op 01/01/1957

Louis en Hilda Billiaert (kinderen van de postmeester)

1958

Louis en Hilda Billiaert

1959

Hoogstraat
bibliothecaris: E.H. Vankersschaever
Louis en Hilda Billiaert

Aanneming door stad Nieuwpoort
Vertegenwoordigd door: Notaris Swennen, Z.E.H. Vandenabeele, Mej. Dobbelaere en E.H. Vankersschaever

Nieuwpoort-stad:
Zusters Coletienen, Recollettenstraat 9
Zusters van Maria van Ingelmunster, Stella Maris
Zusters van het H. Hart van Maria van Vladslo, Canadalaan 8

1960

Begin jaren 1960 was de bibliotheek al in de Recollettenstraat. “De kinderen van de postmeester hielpen mee in de bibliotheek.” (W. Vanhuyse) Dit zijn Louis en zuster Hilda Billiaert.

1961

Louis en Hilda Billiaert

1967

	M-J Defreyne

Marie-Jeanne Defreyne hield de bibliotheek open vanaf 1967. (Zij studeerde in 1969 af aan de normaalschool.)

• Onderpastoor Van Kersschaever (= na Staelens) hield de bibliotheek open. Marie-Jeanne Defreyne vertelde: “Van Kersschaever gaf aan de vrijwilligers met nieuwjaar een doos pralines. Dat was onze vergoeding.” E.H. Van Kersschaever was erg op netheid gesteld, soms dweilde hij eigenhandig de bibliotheek.
• Zij verzorgde de uitleendienst op zondag (na de mis).
• “Ik vond het héél belangrijk om de schoolgaande jeugd te begeleiden bij opzoekingen en om hen warm te maken voor boeken. Dat beschouw ik als de belangrijkste taak van de bibliotheek.”
• Het lokaal gaf uit op de Hoogstraat. Er was een planken vloer. “Soms sloeg de verwarming niet aan en dan was het werken met verkleumde handjes.”
• In de collectie staken ook andere boeken dan boeken uitgegeven bij het Davidsfonds.
• “Bij de jeugd waren de boeken van Pinkeltje en die van “Rink en Tink” (= methode om te leren lezen) populair. Meisjes lazen graag “De olijke tweeling” en de boeken uit de reeks over Claudia.”
• “Ik weet niet met welke middelen de collectie aangekocht werd.”
• “De oude boeken waren met lichtbruin kaftpapier gekaft. Ik vond het zo erg dat de mensen de titels niet konden zien. Geleidelijk aan zijn we dat kaftpapier beginnen wegnemen en op de duur werden de boeken met doorzichtige folie gekaft.” Niet alle boeken werden gekaft. De boeken werden gekaft door de vrijwilligers, als die tijdens de uitleenzitting tijd over hadden.
• Over het meubilair: “Wij hadden mooie houten rekken.” (Dezelfde boekenkasten als in de bibliotheek van de Arme Klaren, zie boekje over Arme Klaren?)

1968

Ludwina Vyvey

Ludwina Vyvey hield de bibliotheek gedurende enkele jaren open tussen 1968 en 1970.

• bibliotheek was gevestigd in de Recolettenstraat, in een lokaal boven het lokaal van de kookles (de Keukenschool)
• heeft bibliotheekopleiding gevolgd
• werkte onder onderpastoor Babylon: hij deed de administratie (uitleenstatistiek, aanwinstenregister)
• mensen mochten toen al zelf boeken uit het rek kiezen
• hield bibliotheek open op zondag (na de mis)
• werkte in dezelfde periode als Jeanine Delanghe (Jeanine begon voor Ludwina en bleef langer de bibliotheek openhouden)
• Jeanine werkte op woensdag?
• leden: meest gezinnen met kinderen
• trouwste klant: Laura Belpaeme (kwam veel boeken halen)
• ze hadden fichebakken (met de hand geschreven steekkaarten)
• hielden uitleenregister bij (in het genre van Sint-Laurentius)
• collectie: meest romans en jeugdboeken (weinig NF) è was eigendom van de parochie?
• heeft bezoek van inspectie gehad: Valère Arickx was inspecteur (later hoofd van radio2 West-Vlaanderen)
• werkte niet met wisselpakketten van de ruilbibliotheek
• schreef maningskaarten en kaftte boeken als het niet druk was
• de boeken werden terug in het rek gestoken buiten de openingsuren van de bibliotheek
• mocht af en toe boeken gaan kopen, kreeg dan geld van Babylon en ze ging met de kusttram naar Oostende (Internationale Boekhandel)
• begin jaren ’60 hielden de kinderen van de postmeester de bibliotheek open (het was een grote familie en ze wisselden elkaar af): Rita, Hilda Biljart of Billiaert of Billaert

1969

Recolettenstraat 9 (p/a Hoogstraat 67)
Er waren 2 hulpbibliothecaressen (= vrijwilligers, vermoedelijk Marie-Jeanne Defreyne en Jeanine Delanghe of Ludwina Vyvey).
De bibliotheek was erkend door de Staat en de Provincie.

“In het licht van provinciale  onderrichtingen mag de stad voortaan een groter bedrag toebedelen aan de boekerijen. …In dit verband valt het wel te overwegen of het in een verdere toekomst niet aangewezen zou zijn de drie bestaande boekerijen (Davidsfonds – Willemsfonds – Zonnebloem) te versmelten of samen te brengen.”

Het schepencollege laat weten dat ze de Davidsfonds-bibliotheek zullen bezoeken. In voorbereiding hierop bezorgt bibliothecaris Marc Babylon info over de bibliotheek aan het stadsbestuur.
(bron: brief van het schepencollege aan Marc Babylon, dd. 08/12/1969)
(bron: brief van Marc Babylon aan het schepencollege, dd. 10/12/1969)

aantal openingsuren: 4 (op zondag van 10.30 tot 12.30u en op woensdag van 17 tot 19u)

1960-1970-1980
De boekerij werd de “bibliotheek van het Davidsfonds” genoemd, terwijl het een parochiebibliotheek was. De bibliotheek was gevestigd in de Recolettenstraat 9A, in het gebouw van de Arme Klaren (was het gebouw eigendom van de parochie?).
E.H. Derie (of Durie?) zou met geld van de parochie een leeszaal geïnstalleerd hebben aan de voorkant (kant van de Recollettenstraat). [datum?]

Ten tijde van Babylon (W. Vanhuyse: toen mijn kinderen klein waren) werden er kisten met boeken geleend van de ruilbibliotheek. De bibliotheek was toen bij de Arme Klaren, op de bovenverdieping.
(Onderpastoor Babylon was ook proost van de chiromeisjes.)

1970

Marie-Jeanne Defreyne hield de bibliotheek ook in de jaren 1970 verder open.

Bibliothecaris : E.H. Marc Babylon

Toelagen: 1 fr per inwoner

1971

De stad Nieuwpoort fusioneerde met Ramskapelle en Sint-Joris (op 01/01/1971).

Uitleningen en boeken in de 4 vrije aangenomen openbare bibliotheken.
uitleningen              collectie (aantal boeken)
Davidsfonds :          3469                       4058
Willemsfonds:          3310                       2452
Sint-Laurentius:       2964                       2902
Zonnebloem:           8246                       6326

1972

Bibliothecaris: E.H. Marc Babylon

1973

		Recollettenstraat 9 aantal openingsuren: 2 (op zondag van 10 tot 12u)

1974

Recollettenstraat 9
aantal uitleningen: 2981
collectie: 4156
aantal openingsuren: 2 (op zondag van 10 tot 12u)

<Naast de school heeft de openbare bibliotheek een belangrijke rol gespeeld in de volksontwikkeling. De bibliotheek bood ook voor minder ontwikkelde of minder gegoede mensen toegang tot kennis en ontspanning.>
In de provincie West-Vlaanderen zijn er een 300-tal openbare bibliotheken, waaronder één provincialen en een 7-tal gemeentelijke (bijv. Veurne). De andere zijn vrije openbare bibliotheken, d.w.z. bibliotheken ingericht door particulieren of vrije instellingen en daarna door staat, provincie, gemeente erkend. De gemeente is verplicht tenminste 1,50 fr. per inwoner te besteden aan de eigen en aangenomen bibliotheken. Ze mag evenwel facultatieve subsidies toekennen aan de vrije bibliotheken.
In Nieuwpoort werden er, naast de verplichte toelage, facultatieve subsidies toegekend aan de openbare bibliotheken.

Over de oorsprong van de vrije bibliotheken kan heel wat afgeleid worden uit de namen. Voor een vijftigtal is het heel prozaïsch: aangenomen of openbare bibliotheek of nog volksbibliotheek. Bijna de helft staat evenwel onder bescherming van dezelfde heilige als de parochie. Op andere plaatsen verkoos men andere bekende namen (bijv. Lode Zielens). Heel wat bibliotheken erfden de naam van een sociale of culturele beweging of ook van het lokaal van die beweging: Willemsfonds, Davidsfonds, Volkshuis, … Bij een laatste reeks klinken de namen als leuzen: Onze Plicht, Nut en Vermaak, Opdat ons Volk leze, Leest en leert, Kennis zal U redden, …>
(bron NUS afl. 1/1974)

De belangrijkheid van de bibliotheken werd vastgesteld op basis van het jaarrapport dat de bibliotheken aan de provincie bezorgden. Als parameters worden het aantal boeken en het aantal uitleningen gebruikt.
aantal boeken                   aantal uitleningen              totaal
Davidsfonds            4.156 (25%)            2.981 (14%)                      7.137 (19%)
Sint-Laurentius        3.078 (19%)            3.265 (15%)                      6.343 (16%)
Willemsfonds           2.804 (17%)            6.232 (29%)                      9.036 (24%)
Zonnebloem            6.365 (39%)            9.242 (42%)                      15.607 (41%)
(bron: nota voor het schepencollege betreffende de subsidiëring van de openbare bibliotheken, door K. Lemahieu, 24/07/1974)

1975

Recollettenstraat 9
Marie-Jeanne Defreyne volgde samen met onderpastoor Marc Babylon in Oostende de opleiding tot het behalen van de Akte van Bekwaamheid. Zij behaalde de Akte op 18/06/1975.

aantal openingsuren: 2 (op zondag van 10 tot 12u)

“Voorlopig nog geen centralizatie van de bibliotheken.
… Buiten de bibliotheek Willemsfonds is niemand van de andere bibliotheken geneigd om over te gaan tot centralisatie. De tijd schijnt daartoe nog niet rijp te zijn...”
(bron: HWN 01/08/1975)

Marie-Jeanne Defreyne:

• Nadat we ons diploma gehaald hadden, veranderde er veel. We moesten aan de wetgeving voldoen om subsidies te kunnen bekomen.
• We hadden fichebakken, een catalogus op auteur, titel en onderwerp.
• Officieel was de bibliotheek open van 10 tot 12u op zondag, maar in de praktijk bleven we open zolang er volk kwam. Na de uitleen werden de boeken weggestoken en daarna brachten we het geld naar Marc Babylon, die toen in de Hoogstraat nr. 67 woonde.
• Er werd geen lidgeld gevraagd, maar wel leesgeld. Voor een jeugdboek betaalde je 2 fr en voor een boek voor volwassenen 5 fr. Er werd ook boete gevraagd als de boeken te laat binnengebracht werden.
• Bij ons waren ¾ van de leners kinderen. Kinderen waren bang van meneer Colombie.

1976

Recollettenstraat 9A
pastoor in Nieuwpoort-stad: Alfons Vanden Berghe
onderpastoor in Nieuwpoort-stad: M. Babylon (Hoogstraat 67)
onderpastoor in Nieuwpoort-stad: R. Vandecasteele (W. De Roolaan 98)

Marie-Jeanne Defreyne hield de bibliotheek open, samen met Jeanine Delanghe. Jeanine hield de bibliotheek open op donderdag en verving Marie-Jeanne Defreyne als zij verhinderd was.
Later voerde Marc Babylon de taken van bibliothecaris uit. “Hij hield alles onder controle, besliste bijv. welke boeken aangekocht werden. Met aankoopsuggesties van het personeel werd wel rekening gehouden. Het kwam erop neer dat vrouwen enkel uitvoerende taken deden.” Voor de collectievorming werd [door Marc Babylon] soms beroep gedaan op Martin Dobbels, leraar Nederlands, en zijn echtgenote Solange Theys.
(ID7) (obj. 17) (obj. 18)

aantal openingsuren: 4 (op donderdag van 17 tot 19u en op zondag van 10.30 tot 12.30u)

1977

Recollettenstraat 9A
aantal openingsuren: 4 (op donderdag van 17 tot 19u en op zondag van 10.30 tot 12.30u)

1978

Decreet van 19 juni 1978 betreffende het Nederlandstalige openbare bibliotheekwerk, zoals gewijzigd bij decreet van 21 december 1988, bepaalt dat hogervermelde wet van 17 oktober 1921 van toepassing blijft tot 31 december 1990. Dit houdt in dat de momenteel nog erkende vrije en aangenomen openbare bibliotheken ten laatste op 1 januari 1991 kunnen worden overgenomen door de gemeente.

Nieuwpoort uw stad: afleveringen van 1978-1982 doorgenomen: bevatten vrijwel geen informatie over de bibliotheken (behalve adresgegevens in nr. 3 van 1978)
Davidsfonds
Recollettenstraat 9A
aantal openingsuren: 4 (op donderdag van 17 tot 19u en op zondag van 10 tot 12u)

1979

17/05/1979 brief van Marc Babylon aan het college: <Uit de omzendbrief van 17 april 1979 gericht aan de Openbare Bibliotheken van Nieuwpoort en uit de daarin aangekondigde maatregelen, begrijpen wij dat er aangestuurd wordt op fusie van de plaatselijke bibliotheken. In het decreet wordt echter niet bepaald hoe de fusie moet gebeuren. Dat is precies het punt waarop eerdere fusieplannen zijn gestrand. De Openbare Bibliotheek, Recollettenstraat 9A te Nieuwpoort blijft bereid daarover een nieuw gesprek te openen.>

“Davidsfonds Nieuwpoort opnieuw van start
Na enkele jaren niet aktief te zijn geweest, gaat de eens zo bloeiende afdeling opgericht in 1880, opnieuw van start.”
(Bron HWN 2/12/1979)

1982

Pastoor Pattou kwam in Nieuwpoort in 1982. [datum aanstelling?]
Pattou (tel. gesprek): “Ik heb de bibliotheek geërfd van mijn voorganger (Babylon). De bibliotheek stelde toen niet veel meer voor, er waren vooral niet genoeg nieuwe boeken.”

1983

De erkenning door de staat wordt per 01/12/1983 ingetrokken. Wedererkenning is niet meer mogelijk en daarom dienen de boeken die met “de jaarlijkse staatstoelage in boeken” aangekocht werden aan een erkende openbare bibliotheek bezorgd te worden.
(bron: brief van het ministerie, 25/01/1984)

1986

<Overname bibliotheek Davidsfonds: er werd contact opgenomen door de bibliothecaris [Colombie?] met mej. Defreyne op 23 april 1986. Er werd gevraagd een lijst te bezorgen van de boeken welke effectief in de bibliotheek voorhanden zijn. Tot op heden is dit nog niet gebeurd.> (bron: verslag verg. beheerraad 24/09/1986)

1987

<Overname boeken van de Davidsfondsbibliotheek: Tot op heden werden nog geen resultaten geboekt. Verdere contacten zullen gelegd worden. Voor de eventuele opberging van de boeken zouden deze op de zolder van het stadhuis opgeslagen worden en leesklaar gemaakt worden door de bibliothecaris. De heer Schepen Vermote zou hiervoor contact opnemen met de Technische Dienst om de overbrenging uit te werken.>
(bron: verslag verg. beheerraad 07/01/1987)

<Plaatsen van nieuwe rekken in de bibliotheek: Het boekenbezit is dermate uitgegroeid dat het wenselijk zou zijn nieuwe rekken te voorzien. (Tevens rekening houdend met de aanwinsten van het Davidsfonds). Het plaatsen van de rekken zou langs de achterzijde kunnen gebeuren. De leeszaal zou den overgebracht worden naar de voorzijde wat tevens een beter toezicht zou mogelijk maken.> (bron: verslag verg. beheerraad 07/01/1987)

<Uit de uiteenzetting van schepen Willy Vermote blijkt dat de huidige bibliotheek een oppervlakte heeft van 154 vierkante meter (...). Dit jaar werden bovendien de boeken, zo’n 3.000 van de parochiale bibliotheek gratis afgestaan aan de stedelijke bibliotheek. Hierdoor is er enigszins plaatstekort ontstaan.>
(bron: “Schrijnend plaatsgebrek voor stedelijke bibliotheek” HWN 08/05/87)

exacte datum van de overname van de bibliotheek van het Davidsfonds?

begin jaren 1990
In 1990 verkochten de Arme Klaren in Nieuwpoort hun klooster. De abdis van Nieuwpoort werd door de bischop uit haar functie ontzet. Prompt kocht zij van de kloostergemeenschap een deel van de gebouwen en begon er het viersterrrenhotel “Clarenhof”. Dit verhaal werd wereldnieuws.
De zusters moesten weg omdat er een hotel zou komen. Abdis Maria Logghe wou de romans behouden, omdat die “abordabel” (toegankelijk, geschikt) waren voor de toeristen.

Bij de overname bestond de collectie uit ongeveer 5000 werken. De politiek bemoeide zich met welke werken behouden werden voor de stadsbibliotheek en welke boeken weg moesten. Het was een socialistisch bestuur en over al te katholieke boeken deden ze smalend. Ik heb een deel van de jeugdboeken meegedaan om in Stella Maris een schoolbibliotheek (“Pluizer”) mee te beginnen. De schoolbibliotheek werd opgestart door Marie-Jeanne Defreyne, Maya Van Malderen en Jacques Depuydt. Ik wou ook graag enkele rekken van de Davidsfonds-bibliotheek gebruiken voor de schoolbibliotheek en eerst had Maria Logghe dit toegestaan, maar als ik ze kwam ophalen, was ze van gedacht veranderd.

Stempels

menu